Bài viết của tác giả Sam Tighe trên Bleacher Report về 10 sơ đồ chiến thuật phổ biến nhất được các huấn luyện viên ở các giải đấu hàng đầu sử dụng, từ Serie A, Premier League, Bundesliga tới La Liga, từ Pep Guardiola tới Mourinho.
Sơ đồ 4-5-1 và 4-3-3 khác nhau như thế nào? Tại sao hệ thống phòng ngự 3 người thường thất bại, hay có phải sơ đồ 4-4-2 đang sắp tuyệt chủng?
Hiểu về các sơ đồ chiến thuật sau đây chắc chắn sẽ giúp bạn có thêm kinh nghiệm áp dụng trong Football Manager.
4-4-2
Từng là sơ đồ chiến thuật phổ biến của bóng đá Anh trước khi bị hóa giải bởi các sơ đồ chiến thuật mới, sơ đồ 4-4-2 khai thác bóng theo chiều ngang với hàng hậu vệ 4 người và hàng tiền vệ 4 người hỗ trợ 2 tiền đạo.
Vị trí quan trọng: Tiền vệ trung tâm
Tiền đạo: Sự kết hợp cặp đôi tiền đạo hiện nay linh hoạt hơn nhiều so với lựa chọn truyền thống là một tiền đạo nhỏ con và một tiền đạo to cao.
Tiền vệ cánh: Sự nguy hiểm của sơ đồ 4-4-2 là lối tấn công sử dụng 2 cầu thủ chạy cánh luôn bám biên, vượt qua sự truy cản của đối phương và tung ra những đường tạt bóng cho đồng đội phía trong khu vực cấm địa.
Tiền vệ trung tâm: Thường là mẫu tiền vệ đa năng thi đấu chăm chỉ cả khi phòng ngự lẫn tấn công.
4-4-1-1
Nếu bạn không có đủ sự lựa chọn xuất sắc cho vị trí tiền đạo, bạn có thể sử dụng sơ đồ chiến thuật 4-4-1-1 với phong cách thi đấu tương tự như sơ đồ 4-4-2.
Sơ đồ này hy sinh một tiền đạo thuần túy bằng một cầu thủ có khả năng sáng tạo, lùi sâu hơn vị trí tiền đạo và tìm khoảng trống nhận bóng từ đồng đội và phát triển tấn công.
Nhờ sự xuất hiện của cầu thủ này, cặp đôi tiền vệ trung tâm của bạn có thể thi đấu nhẹ nhàng hơn một chút.
4-4-2 Diamond
Biến thể của sơ đồ 4-4-2 với hàng tiền vệ hình kim cương (Diamond) thi đấu trong phạm vi hẹp hơn rất nhiều, tuy nhiên 2 tiền vệ con thoi (Shuttler) ở trung tâm có nhiều khoảng trống để di chuyển cơ động hơn.
Vị trí quan trọng: Hậu vệ cánh
Hậu vệ cánh: Thường di chuyển từ đường biên ngang này tới đường biên ngang còn lại, dâng cao mạnh mẽ theo ý đồ kéo giãn đội hình thi đấu, tạo cơ hội cho tiền vệ tìm kiếm khoảng trống ở khu vực giữa sân và tạo thành tam giác chuyền bóng gọn gàng.
Tiền vệ: Cầu thủ chơi thấp nhất ở hàng tiền vệ có vai trò thay đổi tùy theo mỗi huấn luyện viên, có thể là vị trí của một Claude Makelele hoặc một Andrea Pirlo.
4-3-3
Một trong những sơ đồ chiến thuật năng động và hiệu quả nhất trong bóng đá hiện đại. Sơ đồ này đảm bảo mọi khía cạnh quan trọng của bóng đá và vô cùng linh hoạt khi thi đấu.
Vị trí quan trọng: Tiền vệ trung tâm
Với sơ đồ 4-3-3 bạn có thể chọn phong cách phản công, kiểm soát bóng, tấn công trung lộ hay yêu cầu hậu vệ cánh di chuyển chồng biên với tiền vệ cánh.
Tiền vệ trung tâm: Một tiền vệ trung tâm sẽ đá lùi sâu hơn và phát động tấn công sau khi nhận bóng từ hàng thủ, hai tiền vệ còn lại thi đấu đa năng hơn tương tự như cặp tiền vệ trung tâm ở sơ đồ 4-4-2.
Tiền vệ cánh: Có thể lựa chọn bám biên hoặc di chuyển vào trung lộ.
4-5-1
4-5-1 được coi là sơ đồ chiến thuật phòng ngự bởi sự hạn chế của các vị trí trên sân. Cả 2 sơ đồ 4-3-3 và 4-5-1 đều có cách sắp xếp vị trí các cầu thủ tương tự nhau. Điểm khác biệt nằm ở việc thiết lập vai trò và nhiệm vụ của cầu thủ khi thi đấu.
Vị trí quan trọng: Tiền vệ phòng ngự
Hậu vệ cánh thi đấu dè dặt hơn so với ở sơ đồ 4-3-3
Tiền vệ: Hàng tiền vệ thi đấu nhẹ nhàng hơn và giữ khoảng cách chặt chẽ, nhiệm vụ chính của tiền vệ phòng ngự là giữ vị trí va phá vỡ đường tấn công của đối phương.
Tiền đạo có rất nhiều nhiệm vụ cần thực hiện, trong đó có việc giữ bóng chờ đồng đội di chuyển lên hỗ trợ.
4-2-3-1
Được coi là sơ đồ chiến thuật hiệu quả nhất trong bóng đá hiện đại, 4-2-3-1 là sự công hưởng của tiềm năng tấn công và sự chắc chắn trong phòng thủ.
Vị trí quan trọng: Tiền vệ tấn công trung tâm
Hậu vệ cánh: Thi đấu bùng nổ, nhanh nhẹn và mạo hiểm, tương tự như ở sơ đồ 4-3-3.
Tiền vệ: Hàng tiền vệ được coi là yếu tố then chốt của sơ đồ chiến thuật 4-2-3-1, đòi hỏi phải vượt trội trong kiểm soát bóng và nhồi bóng cho các cầu thủ tấn công.
Tiền vệ tấn công trung tâm là phát triển tấn công, đe dọa hậu vệ đối phương và chiếm lĩnh những khoảng trống.
Cùng lúc, tiền vệ cánh kéo giãn đội hình đối phương, có thể nhận bóng và vượt qua hậu vệ đối phương hoặc di chuyển không bóng vào vị trí thích hợp để nhận đường chuyền.
3-4-3
Sơ đồ với hệ thống 3 hậu vệ dễ dàng chuyển đổi sang nhất bởi một số vị trí thi đấu tương tự như ở 4-2-3-1 và 4-4-2.
Vị trí quan trọng: Tiền vệ cánh
Hậu vệ: 3 trung vệ phải thi đấu rộng hơn so với ở hàng phòng ngự 4 người và được khuyến khích cầm bóng lên khu vực giữa sân.
Tiền vệ cánh có nhiệm vụ kéo giãn đội hình thi đấu, tạo điều kiện cho tiền vệ có khoảng trống di chuyển.
3-5-2
Vị trí quan trọng: Hậu vệ chạy cánh
Hậu vệ chạy cánh phải làm việc nhiều hơn bởi không có cầu thủ nào khác di chuyển rộng hai bên đường biên nữa. Nếu cặp hậu vệ chạy cánh của bạn không chiến thắng đối phương trong cuộc chiến hành lang này, đội bóng của bạn sẽ gặp rắc rối.
Tiền vệ: Bộ 3 tiền vệ ở sơ đồ này có thể được kết hợp theo nhiều phương án. Bạn có thể cần một Andrea Pirlo (DM) cùng 2 tiền vệ con thoi (MC) hỗ trợ cả phòng ngự và tấn công. Bạn cũng có thể sử dụng 2 tiền vệ trung tâm (MC) và một tiền vệ tấn công (AMC).
3-5-1-1
Vị trí quan trọng: Tiền vệ tấn công trung tâm
Tận dụng khả năng của tiền vệ tấn công xuất sắc mà bạn có, thi đấu ngay phía sau tiền đạo trong khi vẫn giữ được chiều rộng thi đấu với sự di chuyển của 2 tiền vệ con thoi.
2-3-5
Tin hay không thì với tài năng của mình Pep Guardiola đã từng và đang tái lật ngược kim tự tháp (Re-inverting the Pyramid) trong sơ đồ chiến thuật của bóng đá.